Čalav sako pindro

Terďuvav paš e daj. Zorales lake ľikerav o vast, ispidav man ke late. 

Dikhav pro džuvľa paš mande. Ajse diťhon but šuke the uče. Sar kale bara. 

U on, sar te man aňi nadikhenas. Našavav man maškar lende. 

Daratar varekana aňi nacirdav o luftos. Paľis mange o jakha peren pre phuri džuvľi. 

Pašľol andro baro vaďos. 

Cirdel o luftos, phares the nasig, no bidarutnes. Lakri čhaj pašľol paš late. Jekhe vasteha chudľas lakro, o dujto ľikerel o šero. Paľis čalavel la dake o muj. 

Lačharel lake e perňica, hoj pes lake feder te pašľol. 

Phundrade jakhenca užarav, so pes ačhela. So šunav hin bari paťiv, hoj adaj šaj ačhav. 

Sar ča dešeberšengri čhajori šaj, avka but šunav andre mande kada jekhoro momentos. 

Imar andro mire berša achaľuvav, hoj dikhav pro vareso so hin sunto, devľikano, u sajekh, avka manušikanes čačikano. 

Sar vareso sunto, avka oda šunavas. 

O meriben… o lav savo ňiko nakamel, the te džanel, hoj jekhvar musaj avel. 

Vareko napaťal andro dživipen pal o meriben, the avka odoj jekhvar džala, či kamel, či na…

Amare phure Roma phenenas, hoj o manuš musaj avka te dživel, hoj te nadaral jekhvar te merel.

Te paťal le Devles, te paťal andro dživipen pal o meriben sas andro amaro dživipen sako ďives. 

Ada nekbuter ľikerahas andre voďi. 

Kana adre amari komunita merelas jekh phuri Romňi, so la sako rado dikhelas, e bibi Štefkovo, sas man, sar imar phenďom, deš berš. 

E romňi sas lačhe jileskri the goďaver. 

Miri daj leperelas, hoj lake, kana adaj avľas sar terňi bori, o phureder romňa pomožinenas, u sar lake oda mištes kerďas. 

E bibi Štefkovo sas jekh lendar. 

Pre veranda sas o vudar phundrado, vareko pre lende demaďas. 

„Marčo, avľom pal tute, e daj mange merel a mangel hoj te avel. Kamel tut mek te dikhel…“

E bibi Štefkovakro čhavo. O hangos leske izdralas. E bibi gondoľinelas pal e daj the andro lakre palune momenta. 

„Sas o doktoris paš late, imar lake našťi te pomožinel. Šaj ča užaras paš late“, phenďas. 

But mište ľikerav andre goďi oda špecijalno, smirom ňilajutno ďives. 

Avle paš late šaj hoj savore romňa. Cikňoratar kamavas oda dživipen andre amari komunita. 

Pro sako than musaj somas, ňisostar dosta nadaravas.

Savoro dikhavas, savoro šunavas, sar te džanavas, hoj odi luma, mek ča frima, imar naela, našľola odoj, kaj pes mar buter nadochudaha. 

Kamavas savoro te predživel zorales, te ačhel andro miro jilo the goďi. 

U vašoda geľom la daha, the te nakamelas, hoj darava. Kamavas te dikhel, sar pes džal ole svetostar, the te dikhel la bibi mek džiďi, palunovar. 

Ke amende khere naprindžarahas o lav „pani“. Savore amare Roma sas bibija the kaka. Varesave gadžija pro gav pre amende vika kerenas, hoj, kanastar me som tuke e bibi? Naachaľuvahas, so ajso nalačho phenďam. 

Te vareko merelas khere, namukhľam les bijo paluno čalavipen, lava vaj dikhipen. 

Nekphareder sas te našavel varekas, ko sas nasig u nasas les ňič. 

Ňič so mek kamelas te phenel…

Geľam andro cikno kher. Nekbuter o khera sas ačhade tele le partoha, avka tel o kotor khereskro sas o pinci le blakenca. Opre sas šukar khera u telen, andre pinca, sas e cikňi kuchňa u jekh, duj kherora. Odoj pes tavelas, odoj pes sakovar bešelas ňilaje. Bešenas odoj o phure, o terne ačhenas opre. 

The e bibi bešelas andre pinca. Cikňi, šukar. Pherďi harmonija u smirom. Nadžanav, te adaďives šunas ajsi harmonija andro amare khera. 

E bibi phundraďas o jakha u dikhľas amen.

„Marčo, adaj sal? Av adaj…“

E daj pes banďarďas ke late u čumidľas la pro čham. 

„Savoro ela mište. Oda mište ela.“. Kovles lake phenelas e daj, chudľas lake o vast, no o jilo la bares dukhalas. 

„Na, Marčo, naela. Me džanav, hoj merav…“

E daj la čalaďas. 

Dikhavas pre daj bare rešpektoha. 

E bibi dikhľas pre peskri čhaj, so sas paš o vaďos. 

„Av, pašľuv paš mande“. Vakerelas phares, aľe o hangos lake naizdralas. 

Pašľiľas peske pre sera. Iľas la andre angaľi, čalaďas le burňikoha. Paľis la chudľas vastestar. 

Prekal e phundraďi blaka andro kheroro urňolas e giľi savi giľade o čirikle, taťarelas o šukar, tato khamoro u olestar savorestar e atmosfera sas magicko. 

E bibi lokhes cirdelas o luftos. E čhaj la polokhes, kamibnaha čalavelas o čekat the o vasta. 

O džuvľa mangenas le Devles, kovle hangenca. 

Naleperav mange imar, te muľas nasvaľipnastar, vaj sas imar phuri. 

Aľe diťholas sar vareko, ko džanel, so ela u hino pre oda prikerdo.

Oda man arakhľas sar o baro zoralo nevipen. U sikhaďas man but sar pes lel o meriben. 

Dikhavas pre late u nadaravas. Aver šunavas. Oda smirom u paťiv savi kampel te del andro ajso sunto momentos. Avľam, hoj te džanel, hoj la kamas. Hoj andre kadi nalošaľi, phari ora nane korkori u pro oda naprindžardo drom uštarela amenca paš late, amare kamibnaha…

Šunavas andre mande baro spiritualno rešpektos kijo oda, hoj dikhav, sar džal o voďi. 

Amen nasikhavenas te daral le meribnastar, sikhade amen te das leske paťiv. 

Lakro rom, vičinenas les Boľenaris, ačhelas avri. Pre leste urado leskro tradično šargo ancugos, parneder cholov. Pro šero cikňi šargo kalapa. O murš sas sano, o bala uchande pre sera. Amen o čhavore lestar varekana darahas. Sas pre amende striktno. Ta te na. Kerahas dosta bengipena. Akana anglo sakoneste so avľas paťivales banďarďas tele o šero. Tipicko leskro sas o vasta pal o dumo, terďolas sikra banďardo angle. Andro jakha leske dikhľom o pharipen, no the o džaňiben, hoj oda lela, hoj leskri romňi so la but kamelas adaj naela u ov musaj pro peskro agor te užarel paťabnaha u te ľikerel oda avri. Paťav, hoj les oda šunďom varekaske te phenel. But pal oda, so phenďas, gondoľinavas. Avka mange leperav, hoj pal e peskri guľi romňi geľas tel o jekh berš. 

O mangipen kijo Del sas lokho, e bibi, sar phares u nasig voďi cirdelas, pes šunelas maškar o lava. 

Avľas mange pre goďi, hoj oda nane sako ďives, te dikhel pre varekaste ko merel, u ňiko les nazumavel te arakhel.

Ča te ačhel pašes, te dikhel, u te užarel pro agor…

Lakri čhaj pre late dikhelas u čalavelas la. Lačharelas lake o vaďo, hoj pes lake feder te pašľol. 

Dikhavas bare jakhenca, savi sas zoraľi u smirom, the te lake merel e daj. 

E bibi varekana phundraďas o jakha u dikhľas pre amende. Asavas pre late. Navičinelas, narovelas… Pal e jepaš ori dikhľam, hoj lake čuľon o apsa. Savorenge amenge kikidľas o jile. The amen sas o apsa andro jakha, aľe o džuvľa na rune. Ča jekhvar šunďom o charno, pharo roviben varekaj pal mande. Me somas angle. Khatar man sas ajsi troma, oda nadžanavas. Raťate nadžavas avri, andro blaki feder aňi nadikhavas kana sas o šitišagos. Te rovenas o rikone, me tele perňica šudres khamľuvavas, kana andro šero dikhavas, sar pen paruven pro ruvale manuša. Olendar darav buter, sar savorestar averestar. 

Aľe te ačhel paš o amare paše, kana amendar imar džan, olestar ňikana nadaravas. Me oda dikhavas sar o paluno šajipen te sikhavel lenge e paťiv, te paľikerel lenge. 

Pal e jekh ori e bibi chudľas sig o luftos te cirdel u phari voďi cirdelas. Lakra čhakre šukar kika jakha so sas sar ňebos, imar pherďile apsenca. Sar te e len kamelas te čuľol avri andal o peskro drom. Chudľas la vastestar, zorales, iľas la andre angaľi. 

Jekhtovar latar avri avle o lava. Phenelas sar la but kamel, phenelas lake „dajori miri somnakuňi, paľikerav tuke vaš savoro. Dikh, adaj hine savore, tuha…“

Thoďas o vasta andro šilalo paňi, paňarelas lake o čekat, the e koľin. 

Le džuvľenge pro muja dikhľom e dukh u o pharipen. Imar, imar kamenas te rovel. 

The mange sas phares. No nageľom odari avri. Ľikeravas man paš e daj. 

E bibi phares cirdľas o luftos. Avľas lakro rom. Rovelas. Bihangoskro. Naleperav imar, te ke late bešľas, kana avľas. Leperav ča pre oda, sar palunovar phares u zorales ispidľas avri o luftos. 

Lakri čhaj chudľas jilestar te rovel. Iľas e bibi andre angaľi, but zorales u phenďas „dajori miri guľi, dajori, but tut kamav, ačh smirom mri guľi dajori!“

Čumidľas lake o čhama, o vasta. Phenďas, hoj sar akana bilakro dživela. 

Avľas pre late e panika u imar akana prindžarďas, hoj lakri daj čačes muľas. 

Sar kadi troma u smirom, save la zorales ľikerenas avka, hoj lakri daj te nadžal pharipnaha, peľas latar terel u lakri dukh peske latar avri demaďas o drom avri. 

Tak ako asi všade, aj v našej komunite sa s nebožtíkom lúčilo po tri dni.

Savore chudle te rovel. E čhaj ušťiľas u phundraďas e blaka. Hoj lakro voďi te urňol opre kijo Del. 

Kadi paluňi ori sas ajsi but paťivaľi, ajso zoralo paťaben odoj sas, hoj mange ačhiľas andre goďi pro savoro dživipen. Nane mange phares, hoj sar e cikňi čhajori andre mande arakhľom dosta zor kada te predživel. 

Sar ke sakoneste, the andre amari komunita o manuša trin ďives vartinenas le mules. 

So bares nakamavas sas, hoj pro vartišagos chanas mas. Mange oda diťholas, sar te chanas le muleskro mas. Avka, e čhavorikaňi goďi. 

Le phureder dženendar sikhľiľam, hoj te nakamas te daral, musaj čalavas le muleskro pindro. 

Sakovar užaravas buter sekundi, dži chudľom dosta troma. Buter daravas olestar, so pes ačhela, te oda nakerava. 

Terďuvas paš o phundrado mochto, kaj pašľolas mire papuskro phral, o Pyžak, so les vičinenas Mucha. Nadžanav, soske pre leste dine oda nav. Užarďom, dži naačhiľom korkori. Andre mande mangavas le Devles, čhiďom pre peste o kerestos. Avri imar sas o šitišagos. Šaj man sas ochto, eňa berš. Andro aver khera the avri bešenas o manuša paš o skamind u vakerenas. 

Terďuvavas u dikhavas pre leste. U andro šero man sas o mariben. 

Te les načalavava, darava sakovar, hoj pal mande phirela. U so te les čalavava u ov kerela le pindreha? Darava u našava! No se me prindžarav le kako. Ov man nadaravela… Aľe oda pes musaj, oda hin o paluno vaš leske…“

U avka avľom pašes, u sig, avka sar o udut urňol, leske chudľom o angušta pro pindro.

Amare mulenge pro paluno drom naurenas o kamašľi, hoj te našťi pale khere te aven. 

„Ačhen smirom“. Oda mandar avri ispidľom, ča andre mande, u denašľom.  

Terďuvas paš o mochte u dikhavas pre amare manušen, džanavas hoj palunovar, u vašoda našťi darav. Imar nadarav. O paluno čalavipen, oleha phenas, hoj te džan Devleha, vašoda mange nane phares, hoj le manušeske avka pro agor naphenďom…

But berša imar nasom andre miri kamľi komunita u phares mange hin, kana ča šunav, ko sako lendar muľas. Nasomas lenca, kana kerde o uštar pro lengro paluno drom amara lumatar. 

Nadikhľom len, palunovar len načalaďom. 

Sar te našavav miri kheratuňi phuv, saveske naphenďom o paluno lav. Hin but lava, save naphenďom. 

Le meribnastar darav, avka, sar sako normalno manuš. He, the te paťav le Devles. 

Darav olestar, sar merava. Avava paš miri fameľija? Ňič nane goreder, sar te merel varekaj korkoro, kana savoro dživipen diňal la fameľijake. 

Darav olestar, hoj kana adaj naavava, te ena mire čhavore bachtale, ena paš lende lačhe manuša?

Darav olestar, sar oda ela vaš miri fameľija. 

Darav olestar, hoj nadžidžiľom bijo binos u nadžanav, kaj pes dochudava paľis. 

Darav olestar, sar predživava, te ola, saven kamav, mandar džana. 

Sakovar somas zoraľi u tromaďi. 

Odi troma u zor lav lendar. Vašoda, hoj hine adaj u hine mire zorale bara tel o pindre. The te man ňič nasas, dži kana man hin e fameľija, hin man savoro… 

Cikňoratar dživavas le meribnaha, dikhľom le dženen sar džan, butvar. 

Dikhas, sar o berša prastan u but olestar, so pes ačhel, namol ňič. 

Sar pes miro dživipen dochudľas andro dujto jepaš, buter paše džene imar džan, frimeder uľon. 

Našťi te nagondoľinel pal o agor. Avka le manušeske hine o berša kučeder, buter dikhel, so kerel peskre ďivesenca. 

Le meribnastar kampel te daral. 

Vašoda, hoj ča odi dar olestar, so ela paľis, amendar but dženendar šaj kerel feder manušen. 

Prindžaraha, hoj amen hin frima berša, save amenge phiren. U vašoda šaj dživas feder. Šaj paťas andro Del, u paťas andro dživipen pal o meriben u vašoda keraha sa, hoj te chudas o lačhipen. 

Kana daras te merel, lačharas o buťa avka, hoj te keras o dživipen amare pašenge lokheder, te adaj jekhvar naavaha. 

U soske nekbuter darav le meribnastar?

Vašoda, hoj oda nane agor. Oda ľikerel u hino bijo agor…

Odoj, kaj nane agor ela avka, sar ela oda savoro, so adaj pal amende mukhas.

E dar le meribnastar musaj te anel o rešpektos u nabaripen. 

U sako ďives te ušťel u te džanel, hoj adaďives šaj dživav vaš o vareso čačes lačho…

Text do rómskeho jazyka preložila Erika Godlová.